Sunday, April 26, 2009

Kabanata V - sining ng pakikipagtalastasan

“Nakakautot ba talaga ang kamote?”

Isang paksang nais kong bigyang pansin sa isang talumpati namin nung 1st sem ng pagiging 1st year college. Sinong scientist ang unang nakadiskubreng nakakautot ito? Sabi nila meron daw itong carbon monoxide na kapag humahalo sa gastric juices na inilalabas ng ating laway (may laway pala sa bituka) at hangin mula sa kapaligiran na nilalanghap natin na tinatawag nating oxygen,ay nakakabuo ito ng isang kemikal upang makapaglabas ng isang uri ng gas na tinatawag nating utot. Sabi rin ng tatay ko, “Anak,tama na. Puro kasinungalingan ang tinuturo mo sa mambabasa mo.” Kaya babawiin ko ang sinabi ko. Hindi ko talaga alam kung bakit sa dinamidami ng pagkain sa mundo ay yung nananahimik na kamote pa. Oo,nakakautot ang kamote. Pero hindi lang kamote. Kahit anong kainin mo, basta mapasobra, uutot ka. Promise.

Talumpati. Parte ito ng isang exam namin para sa subject na Sining ng pakikipagtalastasan. Wala na kong ibang paulit ulit na narinig pa sa subject na yon kundi ang kahalagahan ng pagsasalita. Komunikasyon. Mahalaga ang komunikasyon. Nagumpisa ang mga ninuno ng ninuno ng ninuno ng lolo natin sa pag gamit ng mga tunog bilang komunikasyon. Hanggang sa nakabuo na sila ng mga salita tulad ng “what’s up?” at “yes yes yo!”. Dito ipinanganak ang mga salita. Salita na palagi nating ginagamit sa pang araw araw. Sa paglaon ng panahon unti unting isinilang ang iba’t ibang uri ng salita at nagsasalita. Ang katotohanan tungkol sa mga salita ay maari kang magimbento ng sarili mong salita. Halimbawa. Kung sa isang normal na bata,ang pagsabi ng salitang “inom” ay “mamam”, sa isa kong napakalapit na kaibigan,ang salitang inom ay hindi lang basta basta “mamam” noong siya ay bata pa,bagkus ay nagisip siya ng iba pang tawag para dito. At sa mura nyang edad,napag desisyunan nyang tawagin ang “inom” bilang “bilon-bilon”. Hindi ko alam kung saang parte ng diksyunaryo nya nakuha ang salitang iyon pero malaki ang pag hanga ko sa kanya. Sa murang edad ay naisipan agad niya ng bonggang bonggang pamalit ang salitang “inom”. Ang totoo niyan,sekreto lang naming dalawa yun,kaya titigil na ko dahil alam kong pagnabasa niya ito,makakatikim ako ng isang bonggang bonggang gulpe.

Nangunguna na sa listahan ng mga uri ng tagapagsalita ay ang mga “taga-debate”. Hindi pwedeng walang explanasyon pag dating sa mga taong ito. Lahat ng bagay may dahilan ayon sa kanila. Hinding hindi sila papatalo sayo kahit sa simpleng pagtatalo. May mga naging kaklase ako na ganito ang tinataglay na espirito sa katawan. Minsan sinubukan kong magtanong sa klase nung hayskul, “Ano ang nauna, manok o itlog?”. Unti unting umubo ang mga taong ito na tila alam na alam ang isasagot. Tumayo ang isa kong kaklase na itatago ko sa pangalang Goyong.

Goyong: Itlog! Sapagkat walang pangagalingan ang manok kung walang itlog.

(Agad itong kinontra ng isa pang nilalang sa klase na may ganito ring uri ng espirito. Itatago ko ang pangalan nya bilang Inday.)

Inday: Mali. Mali. Mali. San ba nalabas ang itlog? Sa manok! Kaya paano mo nasabing sa Itlog nagumpisa ang lahat??

(Nagpalakpakan ang mga kaklase ko,naghiwalay ang mga lalaki na kampi kay Goyong at mga babae naman kay Inday.)

Goyong: Bakit inday..blah blah blah blah….(patuloy at hindi nagpatalo)

Inday: Eh kung di ka naman pala *tooot* blah blah blah…(hindi rin nagpatalo.)

(makalipas ang subject na math,science,TLE,english,mapeh at filipino. hindi pa matatapos ang kanilang usapang kung hindi dahil sa mabigat na binitawang salita ni Goyong)

Goyong: ITLOG nga inday! Bakit? Sino bang nauna? Si eba o si ADAN?

(palakpakan ang mga lalaki. at sabay sabay kaming hinatid sa guidance office.)

Sumunod sa mga taong ito ay ang mga “tipid sumagot”, sila yung mga taong napakasigla pag natutulog at tila tulog pag gising.

BF: Hi chocomucho labidabs with caramel and cheese! Kamusta ang subject mo?

GF: hehe.

BF: Ang saya saya mo naman chocomucho labidabs with caramel and cheese, siguro mataas grade mo no?

GF: di.

BF: Hayyy…nakakainlab ka talaga sumagot. Di ako nagsisising ikaw niligawan ko! Pagnagsasalita ka, pakiramdam ko 2yrs old ka lang. Ang cute cute mo tlga chocomucho labidabs with caramel and cheese, Gusto mo maglunch tayo dun sa sosyal na bagong bukas na computer shop?

GF: k.

Malalabong Sagot. Eto naman yung mga sagot na pinaka masarap marinig. Gusto kong umiyak kapag ganito ang sagot sakin sa mga tinatanong ko.Hindi mo alam kung may problema sa pagiisip ang mga taong ganito o hindi lang talga nila naintindihan ang tanong mo. Minsan kapag pinuna mo,mangangatwiran pa,ikaw pa ang mali. Ito rin yung mga taong kapag tinanong mo,sasagutin ka din ng tanong?

San ka na? - Malapit na.

Anong oras ka pa maliligo? - Mamaya pa.

Asan kayo? - Magkakalayo kami.

Kelan exam sa PE? - Meron ba?

Anong oras na? - Maaga pa.

Nananawagan po ako sa ahensya ng pamahalaan na maglabas ng batas ukol dito. Salamat po.

Hindi ko naman matimpla ang mga taong sobrang seryoso. Kaunting tanong mo lang,kahit napaka galang ng pagkakatanong mo,magkakapasa ka sa murang matatamo mo. Hindi mo sila pedeng biruin. Pagsamahin mo na ang lasing at bagong gising wala paring panapat sa mga taong ito.

Boy: Puuuuwwweeedee pooooong magtanoonggg??san pooo ba unggggg…..

Lalaki: HINDI! ******* KA. ANDAMI DAMING TAO AKO PA? ***** KANG BATA KA. **** KA BA?? BAKIT MO YAN TINATANONG? DI BA DAPAT ALAM MO YANG ****** *** KANG BATA KA?!

Ipagbigay alam lang po sa mga kinauukulan ang mga ganitong pangyayari.

Kabaliktaran ng mga taong ito ay ang mga taong sobrang mapagbiro. Sa bawat salita mo,may kalakip na biro ang kadugsong ng mga binibitawan nilang salita. Minsan,sa pagiging natural ng mga biro sa kanila, hindi na nila napapansin na hindi na nakakatuwa ang sinasabi nila.

Joker: Bat ganun yung nanay mo mukang palaka? Joke lang! hihihihi.. Pero pramis talaga.. Muka siyang palaka.. Natatakot nga ko dumikit baka magkakulugo pa ko,maging magkamuka pa tayo.. Joke lang! hihihihi… Pero talaga tol.. Para kayong palaka.. hihihi.. Joke lang ulit..

Kausap: @#%%!!? wag ka ng mag papakita sa bahay namin kala mo!

Yan ang masamang epekto ng pagiging sobrang mapagbiro bukod sa minsan ay hindi mo sila makakausap ng matino. Ngunit ang kagandahan naman sa kanila, ay hindi mo sila makikitaan ng problema.

Bukod sa mga ganyang uri ng tagapag-salita, natutunan ko rin ang iba’t ibang uri ng salita. Ngunit hindi ko na iisa isahin pa. Yung peyburit ko na lamang. BALBAL. Binigyan din kami noon ng isang gawaing pang tahanan. Maghanap ng halimbawa ng balbal. At ito ang ilan sa mga nalikom kong halimbawa.

1. Baktol - Ang ikatlong lebel ng mabahong amoy sa kili-kili. ang baktol ay kapareho ng amoy ng nabubulok na bayabas. Ito’y dumidikit sa damit, at humahalo sa pawis. Madalas na naaamoy tuwing registration, sa elevator o FX.

2. Kukurikapu - Libag sa ilalim ng b***s. Madalas na namumuo dahil sa labis na baby powder na inilalagay sa katawan. Maaari ding mamuo kung hindi talaga naliligo o naghihilod ang isang babae. Ang KUKURIKAPU ay mas madalas mamuo sa mga babaeng malalaki ang *****.

3. Mulmul - Buhok sa gitna ng isang nunal. Mahirap ipaliwanag kung bakit nagkakaroon ng MULMUL ang isang nunal, subalit hindi talaga ito naaalis, kahit na bunutin paito, maliban na lamang kung ipapa-laser ito.

4. Burnik - Taeng sumabit sa buhok sa pwet. madalas nararanasan ng mga taong nagti-tissue lamang pagkatapos tumae. Ang BURNIK ay mahirap alisin, lalo na kapag natuyo naito. Ipinapayo sa mga may BURNIK na maligo na lamang upang ito’y maalis.

5. Alpombra - Kasuotan sa paa na kadalasang makikitang suot ng mga tindero ng yosi sa quiapo. Ito’y may makipot na suotan ng paa, at manipis na swelas. Mistulang sandalyas ito ng babae pero kadalasang suot ng mga lalaki. Available in blue,red, green, etc.

6. Bakokang - Higanteng peklat. Ito’y madalas na dulot ng mga sugat na malaki na hindi ginamitan ng sebo de macho habang natutuyo. Imbes na normal na balat ang nakatakip sa bakokang, Ito’y mayroong makintab na takip.

7. Agihap - Libag na dumikit sa panty o brief. Nabubuo ang AGIHAP kung ang panty o brief ay suotsuot na nang hindi bumababa sa tatlong araw.

8. Dukit - Ito ang amoy na nakukuha kung isinabit mo ang daliri mo sa iyong pwet o sa pwet ng iba.

9. Spongklong - Ito’y isang bagong wikain nangangahulugan isang estupidong tao.

10. Lapongga – ***** **** ** ***** ****** **** ** ******

11. Weneklek - Ito ang buhok sa utong nakadalasang nakikita sa mga tambay sa kanto na laging nakahubad. Meron din ang babae nito.

12. Baktung - Pinaikling salita ng BAKAT-UTONG.

13. Bakti - Bakat panty.

14. Asogue - Buhok sa kilikili.

15. Barnakol - Maitim na libag sa batok na naipon sa matagal na panahon.

16. Bultokachi - Tubig na tumatalsik sa pwet kapag nalalaglag ang isang malaking ebak.

17. Butoytoy - **** ng bata.

18. Jabarr - Pawis ng katawan na kaamoy ng kilikili o singit.

19. Kalamantutay - Mabahong pangalan.

20. McArthur - Taeng bumabalik after mong i-flush.

“Ako po ay nanunumpa na ang nilalaman ng mga halimbawang ito ay hindi ko ginawa. Nakita ko lang po yan sa Google. Promise po. Promise po. Wag nyo po ako isumbong kay mommy. Sige na po…. “

Habang hindi pa nakakarecover sa mga balbal. Pagusapan naman natin ang isa pang matitinding uri ng tao ayon sa pagsasalita. Sila ang mga Pilosopo, A.K.A pampam,epal,papansin at di naman kasali. Hindi ko maisip kung sino ba talaga ang mga mali? Yung tanong? O yung sagot ng piloposopo? Halimbawa:

San ka na?

-Sa jeep pa din.

Yung eksaktong lugar mo jan!

-Kaliwa,pangatlong pasahero mula sa pintuan ng jeep.

Hindi ako nakikipagbiruan.

-Sino bang nagbibiro? Adik ka?

Kung kikilatising mabuti. Tama naman ang sagot. Tama din naman ang tanong. Pero bakit may mga pinanganak na sadyang pilosopo? Hindi kaya ang tanging paraan upang magapi ang mga taong ito ay sa pamamagitan ng pagtatanong ng maayos?

Saan ang eksaktong lugar na yang jeep na sinasakyan mo habang tumatakbo ng mabilis?

-Ahh.. Dito na ko Expressway.

Hindi ba mas magiging maayos? Bakit ang pagiging pilosopo ay nagiging katawa tawa minsan ngunit sa karamihan ng pagkakataon, ay nakakainis? Pero aminin mo, Kapag natuwa ka sa namilosopo sayo, gagayahin mo ito sa iba. At sa ganyang paraan dumadami ang dugong philosoper. (O?eepal pa yan.eepal pa yan.tama na.tapus na eh.)

Kabanata IV - nananahimik na titik

Madalas akong mabagot. Lalo na ngayong bakasyon. Hinahanapan ko ng dahilan ang sarili ko para malibang. At isa na rito ay ang pagbabasa. Gusto ko magbasa. Marami akong natutunan at maraming bagay na hindi ko maintindihan ang unti-unti kong nahahanapan ng paliwanag. At sa pag babasa ko,may napansin ako. Bakit nga ba may mga ’silent letters’?

Unti unti nanamang may gumuguhit sa noo ko. Question mark. Sabi nila,kung hindi mo kailangan,alisin mo. Pero bakit may mga ’silent letters’? Bakit may mga letrang pilit na sumisiksik sa bawat salita kung hindi naman sila napapansin at pinapansin? Bakit may mga titik na isinasama sa mga salita kahit na hindi man lang sila nabibigkas? Ikaw? Sasama ka ba sa marcha ng mga gagraduate kung hindi ka naman graduating?

Sabi ng kababata kong si wiki: In an alphabetic writing system, a silent letter is a letter that, in a particular word, does not correspond to any sound in the word’s pronunciation. Silent letters create problems for both native and non-native speakers of a language, as they make it more difficult to guess the spellings of spoken words or the pronunciations of written words.

Kahit siya ay aminado na nagpapahirap lang ang mga ito. Sino nga ba ang unang gumamit ng mga salitang meron nito? At sinong adik ang nagpauso at nagsabing “wow,cool ito ah.mapakalat nga.(sabay hithit.)” . Kung ako ang tatanungin, ayoko nito. Bukod sa ilang beses na kong napahiya nito nung bata pa ko sa tuwing nagbabasa ko ng libro, nahihirapan din ako i-spell ito noon. Sabi kasi ng nanay ko “anak,madali lang mag spell, baybayin mo lang ang mga salita.halimbawa, Ba-ba-e. Babae.” At siyempre,susundin ko ito. Kaya pagdating ko sa aming eskwelahan nung kinabukasan,nagkaroon kami ng hindi inaasahang spelling bee sa subject namin ng english. Nagumpisa ng magsalita ang english teacher namin, sa kanya ko unang nakita ang imahe ng isang call center:

“howkey cless,spell de word..”

1. plumber

sagot ko: plamer.

2. doubt

sagot ko: dawt.

3. pneumonia

sagot ko: (nagsimulang mamuo ang dugo sa ilong ko) new moon nya.

4. psalm

sagot ko: (sure na sure na ko rito) SALM.

5. cupboard

(ako: maaaaammm..ken yu pleaseeeeee repeeaaatt da worrddd??

teacher: neww.[no] ) sagot ko: kabog.

6. dough

sagot ko: (sus naman.) dow .

7. receipt

sagot ko: (pinipigilan ang pag agos ng dugo sa ilong) re-sit

8. pseudonym

sagot ko: (sabi na nga ba bisaya si mam) show the name.

9. psychiatrist

sagot ko: (nahihilo na at unti unting namumutla) ?????

10. supercalifragilistic expialidocious

sagot ko: (tuluyan ng hinimatay at itinakbo sa clinic,sa unang pagkakataon nagamit ang “for emergency,please call….” sa likod ng ID.)

Nakalimutan ata ng teacher namin na grade 1 ang handle nya. Hindi ko din alam kung bakit ako mali,binaybay ko naman ang bawat salita. Dito pinakilala sa amin ni teeaaaaaccchhhheeerrrr ang ’silent letter’. Matagal bago ko sya nakasundo. Isa lang talaga ang tingin ko sakanya. Pahirap. Papansin. (Pampam. Epal. Di naman kasali. Di naman kasali. Nyeh nyeh. Di ka naman namin bati. Behlat. Wag mong papansinin yan.) Lalo kong hindi nakasundo si ’silent letter’.

Akala ko noon, salita lang ang may silent letter. Pero habang lumalaki ako, marami akong nagiging kaibigan. Kasabay nito ang pagkakapansin ko sa mga pangalan. Pati pala mga pangalan ay may ganito. Halimbawa. May naging schoolmate ako na ang pangalan ay Vaughn. Hindi mo sya babasahin bilang Va-ug-hun. Simple lang. VON. Yun na yun. Meron din akong nakilala nung highschool, Paulette. Pero kagaya ni Vaughn,hindi mo sya babasahin bilang pa-u-let. Simple lang din. Poley. Oo. Poley,at ayoko ng paulet ulet. Ang mga ito ay impluwensya ng mga kano. Bukod sa pinahihirapan nito ang bata sa pagsusulat, pinahihirapan din nito ang mga magbabasa.

____

Daddy: anak, 3yrs old ka na. isulat mo na ang pangalan mo.

Baby Zandeleigh: opo dada. (pilit na sinubukan isulat ang pangalan)

Papel: sandale.

Daddy: anung sandale? gusto ko ngayon na!

Baby Zandeleigh: ayan na po dada. (muling isinulat ang pangalan)

Papel: sandaleee

Daddy: ang kulit mo naman anak eh. sabi ko ngayon mo na isulat pangalan mo,sandale ka ng sandale jan.

____

Mabuti pa ung mga bansang nasa middle east madaling kausap pag dating sa pangalan,kayang kayang baybayin ng mga bata. Kagaya ng mga pangalang Abdulkarim,Abdula,Abdulraman at Advil. Hindi na kinakailangan pang pahirapan pa. Isipin mo na lang kung halos lahat ng salita ay may silent letter.

Boy 1: anugh ka ba? angh bough bough mo nahgman egh!

Boy 2: acou’p pa ngayon ang bough bough, egh ikhaw ang hindi nahgiingat?

Boy 1: buhquit? guhstough mo sughntukhan nah lang egh.

Nauso rin ang paglalagay ng letrang H sa mga pangalan. Patok na patok ito lalong lalo na sa mga kabataan. Para sa kanila,gumaganda raw ang pagkakasulat ng pangalan nila pag may ganitong letra. Halimbawa. Ang pangalang Kimberly, ay magiging Khimbherlhie,pero kimberly padin ang basa at di mo ito babasahin bilang Kihimbeherlihieee.Kagaya ng Antonio na magiging Ahntohnioh. Ngunit Antonio padin ito at hindi ahhhhhntoooohhhnnnyooohhhh. May galit ata sa letter H ang nakaisip nito. Kawawa naman ang may mga hika. Hahapuin ka muna sa pagbabasa ng mga pangalang ganito bago mabigkas.

Pero sabi nga ni madam auring, lahat ng bagay ay may dahilan kung bakit ito nagaganap o nagyayari. Maraming salita lalo na sa ingles ang magkakapareho kaya kinakailangan nitong lagyan ng isang titik upang maihiwalay ang pagkakaiba ng isang salita. Halimbawa: whole - hole, hour - our, plum - plumb. At sa ibang kadahilanan,ang tinatawag nating historical change. May mga salita noon na unting unting nagbabago ang pag bigkas sa bawat paglipas ng panahon, ngunit hindi na napapalitan pa ang spelling ng salita.

Kahit na may mga dahilang ganito,hindi parin ako kumbinsido kung bakit nga ba may mga silent letters. Subalit kahalintulad ng palaging sinasabi sa akin ng mga inaaway kong kalaro nung maliit pa ko. “WALANG PAKIALAMANAN”.

Kabanata III - gutom

“For all too many life is continous struggle against hunger, mal nutrition, polluted drinking water, infectious disease, ignorance, oppression and violent conflict”

-UN secretary-General Kofi Annan


“The curse of poverty has no justification in our age. It is socially as cruel and blind as the practice of cannibalism at the dawn of civilization, when men ate each other because they had not yet learned to take food from the soil or to consume the abundant animal life around them. The time has come for us to civilize ourselves by the total, direct and immediate abolition of poverty”
-Martin Luther King,Jr.


“walang batang gutom as lemon square cheese cake”
-sabi ng bata sa isang commercial ng tinapay

Poverty, kahirapan, gutom o kung anu-ano pang iba’t ibang klase ng katawagan. Maraming mahirap sa buong mundo. Dito sa pilipinas? Ramdam mo ang kahirapan. 1.3 bilyong katao sa buong mundo ang nakakaranas ng matinding kahirapan. 800 milyon dito ang hindi na nakakaranas makakain ng tatlong beses sa isang araw. 840 milyong matatanda naman ang walang pinagaralan - 538 milyon dito ay baabe. 1.2 bilyong tao naman ang hindi nakakainom at walang pagkukuhaan ng malilinis na tubig. Samantala, sampu sa pinakamayayamang tao sa buong mundo ay may net wealth ng 133 bilyong dolyar - higit pa sa isa’t kalahating kinikita ng isang mahirap na bansa. Isipin mo na lang kung gaano kalaki ang pera nila na nahigitan pa ang kinikita ng isang bansa, pwede nilang ipapalit ang mga milyong milyong pera nila sa mga barya at maligo sila rito. At kung iisipin mo nga naman, ang buong mundo ay gumagastos ng 92 bilyong dolyar para sa chichirya (junkfood) at 66 bilyong dolyar para sa pampaganda o cosmetics. Parang mas nabibigyang pansin pa ang mga bagay na ito kaysa sa mga naghihirap na tao sa buong mundo.

Kahit saan mo tingnan, as pera umiikot ang buhay ng tao. 90% sa pinoproblema ng bawat tao ngayon - PERA. Minsan kahit napaka daming pera na ng isang tao,namomroblema pa ito kung papaano ito palalaguin at pararamihin. 22% din ng sa mga dahilan ng mga namamatay sa mundo ay pagpapakamatay —- ng dahil sa pera. Carnaper, kidnaper, snatcher, budol budol, hostage taker, shop lifter, mandurukot, magananakaw, manloloko at iba pa. Lahat ng ito ay tila nabubuo na para bang palabas sa TV, may kontrabida, susulsulan ng kontrabida ang isang wlang kamuwang muwang na tao. Mauudyukan ang tao. mamumuo ang maiitim na balak, masamang plano, masamang budhi, libag at maitim na kilikili sa nasabing tao. Boom! unti unti ng dadami ang mga taong ganito. At anu pa nga ba ang kadalasan nating naririnig sa tv kapag nahuhuli sila ng mga police o ni captain barbell? “gipit lang po talaga kami sa PERA,wala pong pang enroll ang kapatid ko,may sakit ang aso ko at kelngan nyang maoperahan,nagugutom ako,blah2.” - at kung anu anu pa. Pero isa lang ang tinutukoy,PERA. Ang gera ngayon sa middle east, ay sanhi ng pinagaawayang mga imbak ng krudo. Krudo na ibinebenta. Krudo o langis ang isa sa mga pinaka mahalaga at pinakapangangailangan ng mga bagay ngayon sa mundo. Parang nursing, in demand. Kaya malamang, pera pa din ang tingin sa krudo o langis.

Mapunta naman tayo sa pulitika. Hindi ako galit sa mga politiko, sila lang muna ang pagiinitan natin matapos kong makakita ng sandamakmak na posters at commercials ng mga nagbabalak tumakbo sa darating na eleksyon. Bakit nga ba maraming naghahangad na makapasok sa pulitika? Bakit may mga senador o iba pang katayuan sa gobyerno ang gumagastos ng bilyong piso para sa kanilang commercials, leaflets, pamaypay, lapis, notebook, tarpaulin, banners, streamers, candy wrapper, sobre na pawang may mga mukha nila para tumatak sa isip ng botante ang pagmumuka nila. Bakit ang iba’y bumubili pa ng boto sa halagang 500 - 10,000php para lamang sa isang boto? Hindi naman hamak na may mas malalaking kumpanya ang nagpapasweldo na mas higit pa sa sinusweldo ng mga senador? Bakit hindi na lang sila magpatayo ng sariling mall? Negosyo. Oo. Negosyo ang tingin nila sa pag pupulitika. Pero naniniwala akong hindi lahat ng pulitiko ay ganito. May mangilan ngilan din namang may malilinis na mithiin para sa ating bayan. Kung pulitiko ka at nakaramdam ka ng galit, poot, inis, at pagkasuklam sa akin habang binabasa ito, isa ka sa mga sinasabi ko.

“iaangat ko sa hirap ang pilipinas!” (habang pinipilit na ngumiti, sabay lunok at pahid ng pawis sa noo at batok)

Iilan lamang sa mga gasgas at paulit ulit kong naririnig tuwing papalapit ang eleksyon. Parang script ng isang sikat na palabas o commercial, mabenta kahit paulit ulit.

Kung talagang bukal sa puso nila ang pagtulong sa mga mahihirap at nagugutom, hindi na nila pa kinakailangan pang tumakbo sa pulitika at gumastos ng bilyong bilyong salapi para lang sa pag papamuka sa sambayanan ang muka nila kalakip ang slogang “ako ang sagot sa mga tanong nyo!”. Bagkus ay gamitin na lamang ang mga perang ito direkta sa pagbigay sa mga nangangailangan. Hindi na kinakailangan pang tumakbo upang maging parte ka ng gobyerno. Kung hangad mo lang ay tumulong sa kapwa, hindi mo na kinakailangan pang maging sikat para lang maipamahagi mo ang yaman mo. Sa totoo lang lahat tayo ay may kakayahang tumulong sa bawat taong naghihirap. Kung taus puso ang pagbibigay mo sa kapwa mo, may matatanggap kang mas higit pa sa ibinigay mo.

Hindi ko alam kung bakit may mga taong mayayaman at may taong mahirap. Wala ang sinuman sa atin ang nakapamili kung anung klase ng buhay ang ating mararanasan kapag ipinanganak na tayo. Naisip ko lang kung lahat tayo ay makakapamili ng magiging stado ng buhay natin bago pa man tayo lumabas sa tyan ng ating nanay, wala ng salitang “poverty”. Nagaaral tayo para mag katrabaho, gusto nating magktrabaho dahil nais nating magkapera. Pera. Hindi ko parin maintindihan kung anung meron sa kakarampot na tanso at sa kakapirasong papel na ito at bakit napakaraming nagpapakamatay para dito.

Saturday, April 25, 2009

Kabanata II - araw ng paghihintay

ala una..
alas dos..
alas tres..
patuloy sa pag ikot ang orasan..
alas quatro..
alas singko..

“ay..may swimming nga pala kami.makaligo na.”

Isang pangkaraniwang umaga nanaman. Umagang walang tulog dahil sa lintik na insomnia. Ilang araw na din akong di natutulog ng gabi. 5am na ang pinaka maaga. Kadalasan, tulog ako ng umaga hanggang hapon. Pero ngayong umaga,hindi ako mapapagbigyang makabawi sa insomnia.

insomnia - 1
ako - 0

May swimming nga pala kami ng mga kadorm ko. Sembreak na. Kelangan magsaya. Para sa mga ipinasang subject,at dahil next sem na ulit kami makakapagkita kita. Matagal ng nakaplano to. Ngayon lang natuloy.

Umaga na. Umaga na talaga. Hindi ako nakatulog. pag katapos kong maligo,kumain na ko at nagempake, at bago umalis,nag check ako ng gamit. At nung ok na,umalis na ko agad. 7:00am.

Sa totoo lang 4pm pa kami magkikita. Pero hindi ko alam kung anung espirito ang sumanib sakin nung sinabi kong ako maghahawak ng pera. Antimano,kelangan maaga ako dahil mamalengke kami. Kulang kulang 3 oras ang byahe ko papuntang pagsanjan. Ang mga kasama ko? Isang jeep lang,nandun na. Pero ok lang. Di ko naman kasalanang maging masipag,mabait at cute(at uto uto). Pagbibigyan ko na sila. 10am daw dapat nandun na ko sa bahay ng kasama ko dahil mamimili nga daw kami. kaya 7am ako umalis.

Papunta sa lugar ng pagsasakyan ko,sa tabi ng jollibee,nakakapagtaka. Andaming tao,andaming police, andaming tao, at puro tao (sabi sayo madami talagang tao eh.). Sa mga panahong un,isa lang pumasok sa isip ko..

“wow,taping..”

Naglakad ako ng stomach in at chest out,sabay smile. Baka mahagip ng camera o may talent scout na makakita,madiscover. Dahil nga sa madaming tao,inilipat ung sakayan,buti nahanap ko un makalipas ang ilang taon. Nakalimutan ko na ang tungkol sa taping. Kagaya ng ordinaryong araw tuwing papasok ako sa school, masaya kong bumabyahe ng umaga. Madaming tulog. Ibat ibang muka, bakas ang pagod. HIndi ko mapigilan ang sarili kong matawa pag nakakakita ng tulog at naka nganga. Kinukurot ko ang sarili ko para wag lang mapahalata. Dahil nag boyscout ako nung elementary, handa ako para sa tatlong oras na byahe.

cellphone - checked
Ipod - checked
stainless longanisa,libro ni hudas,abnkkbsa npla ko,alamat ng gubat, mc arthur,bakit baliktad magbasa ang mga pilipino(ni bob ong) - checked

Sa lahat ng bagay dito sa mundo,ayoko ng bumabyahe,hindi ko dito nararamdaman ung adventure. Naiinis, nangangalay at pinupulikat lang ang pwet ko. Gusto ko instant, pag magtotour o basta may pupuntahan, lagi kong iniimagine na sana may teleport ako,para instant. (impluwensya ng pelikulang “jumper”)

Nagpatugtog na ko. Pilit na ineenjoy ang mga kanta,wag lang mainip. Nainip padin ako. Nanuod na lang ako ng pelikula. Kahit na purgang purga na ko sa saw 1,2,3,4 at 5 (dahil un lang ang nasa ipod ko). Nanuod padin ako, maubos lang ang oras ko. Wala padin, hindi ko maenjoy dahil halos kabisado ko na mga linya ng bida. kumuha ako ng libro,dahil madami akong dinala. naglaro ako magisa,bunutan. Kung anong mabunot kong libro,un na ang babasahin ko. At dahil ilang beses ko na rin naman nabasa ang mga ito. hindi padin ako natuwa,at dahil nasa byahe ako, ang paghahangad kong magenjoy sa pagbaabsa ay kinain ng pagkahilo. Inantok ako at nakatulog. Sa wakas, naenjoy ko din ang byahe. (hilik)

Muntik na ko lumagpas sa bababaan ko,buti na lang nakanganga ako at tumulo ang laway, nagising tuloy ako sa tawa ng kaninang pinagtatawanan ko.

Pangalawang jeep. Nakasurvive ako sa 1 oras at 30 minutong byahe. 1 oras at 30 minuto na lang. Ulet. Naalala kong hindi ko pala alam ang babaan ko,dahilan upang mawala ang antok at matabunan ng kaba. Umaasa lang ako sa text ng mga ksma ko para hindi maligaw. Wala namang ibang magandang nangyari sa akin nung nasa byahe ako, maliban sa isang text na natanggap ko.

“naabutan mo ung hostage sa jollibee knina?hinostage ung buntis,at nabaril ung guard.”

Napaisip ako at binalikan ang mga nangyre kanina.

Anak ng? Hindi pala taping ung dinaanan at nilakaran ko kanina. May hostage pala. Buti hindi ko agad nalaman dahil kung nagkataon mapapasigaw ako ng…

“caaaaaaaaappppppptaaaaaaiiiiiinnnnnnnn barbell!”

Swerte talaga nung nag hostage.

Sunod sunod na din ang natanggap kong text na napanuod nila sa flash report ang nasabing pangyayari. Sana nahagip man lang ako ng camera habang naglalakad.

Nananakit na ang pwet ko. Nagsasabing “Malapit ka na…”, pero kasabay nito ang pagsigaw ng junior ko. Ihing ihi na ko at nagsasabing “Malapit ka na rin..”. Ilang arko,”mabuhay”,at “welcome” signs na nakita ko. Dumaan na din ako sa rebulto ng isang malaking Itik na may makaling itlog. Malapit na talaga ko.

10:04am na. Sakto lang at tama lang sa napagusapan namin. Nasa mcdo ako,kung saan kami magkikita. Nakahinga na din ng maayos ang pwet ko at nakaihi na din ako. Kagaya ng mga normal na tanong,nagtext na ko sa kasama ko mamimili. Lima kaming mamimili.

“san na kayo?”

at kagaya ng mga hindi normal at malabong sagot,pareparehas silang sumagot.

“malapit na.”

Hindi ko lubos maisip kung saang parte ng pilipinas ang “malapit”. Sa mga oras na ito,nakaramdam ako ng gutom.Umorder muna ko. At ako’y napa- WOW! Binigyan ako ng number. Isa lang ang ibig sabihin ng babaeng nasa counter,”sir,maupo muna kayo,paki HINTAY na lang po at iseserve nalang namin.”.YES!Hanggang dito maghihintay padin ako.Pagkatapos kong malipasan ng gutom,dumating na ang order ko,sabay banat ng “enjoy your meal sir!”.Patuloy na natakbo ang oras. Nakatapos na kong kumain. At unti unti nanaman akong nakakaramdam ng pagkabagot. Malapit na mag eleven, patuloy ako sa pagtatanong kung nasan na sila pero patuloy padin silang nasagot ng “malapit” na.

tik.tak.tik.tak.
Ilang tao na ang nabibilang kong palabas pasok ng mcdo,wala padin sila.hanggang sa dumating na ang isang kasama ko,Tatlo na lang. Nakatadhana talaga siguro ako ngayong araw na to para maghintay. Hanggang sa kumpleto na kami. Bago lumabas, Umulan. Wow, Sakto. Nakashades pa naman ako.

fastforward.Matapos kaming mamalengke,mabasa,dumaan sa hanging bridge,magtanghalian ng alas dos ng tanghali at magluto para sa swimming namin mamaya, eto na! Papunta na kami sa resort.818 resort. Nanakit man ang kamay ko sa pagbubuhat ng mga pagkain, di mapagkakaila ang pagkasabik ko…na kumanta! WOOOHOOOO!!videoke!ü

Wala na kong matandaang ngyare sa amin nung swimming na bukod sa nagswimming kami,kumanta,kumain at naginom. 15 kami lahat lahat. At lahat kami ay naging masaya. Marami sa amin ang maagang natulog. Ako? Dahil sa pagod,natalo ko ang bespren kong si insomnia,nakatulog ako ng 4am. at nagising kaming lahat ng 6am para magayos ng gamit at umalis.nakaalis kami ng 6:30am.

insomnia - 1
ako - 1

Tatlong oras ULIT na byahe..
Pero wala na kong pakialam.
Sa sobrang pagod gusto ko lang matulog. Yun lang.
Hindi ko na naramdaman ang byahe ko. Kahit paputol putol ang tulog ko, hindi ko naramdaman ang pagkabagot sa byahe pabalik ng bahay. Alam ko lang Tulog ako.

insomnia - 1
ako - 2

Nakauwi ako ng 9:30am.Derecho tulog. Nagising ako ng 4:30pm. at ngayon,inaantok padin ako at pagod. Ang hirap talaga pag nagconcert ka. Sa pagtulog,dala ko nanaman ang panibagong alaala at sayang naramdaman kasama ng mga tunay na kaibigan.ü (yawn)

_______________________
insomnia: game over
ako: winner

(insomnia: humanda ka,babawi ako sa ibang araw!(tawang sindikato))

Kabanata I - pagtatanim ng pangarap

Matapos ang subject na personality development sa isang napaka ordinaryong araw ng sabado. Ang cute na cute na ako ay taimtim na naghihintay ng pag sapit ng 12:30pm para sa susunod na klase.Ang NSTP. Excited ako dahil magtatanim daw kami ng puno sa isang liblib na lugar para daw makatulong kay inang mother nature. Ang room namin ay napuno ng ibat ibang klase ng fruit-bearing tree kagaya ng santol, atis, mangga, saging, kamote, alataris,balete,monggo, pakwan, melon, patani, kundol, patola, labanos, mustasa at peanut butter na mayroong hindi bababa sa dalawang talampakan ang laki..12:30 na. Lahat kami ay nasa aming silid aralan na. Ngunit may isang nawawala. Ang aming Guro. Sa totoo lang, 1pm pa talaga ang klase namin. Excited lang ako. At di ko inaasahang excited din pala silang lahat. Ayan na si ma’am. Nag check ng attendance at nagiwan ng ilang mensahe at dapat tandaan kapag nasa lugar na kami ng aming pagtataniman.


“ang inyong ppntahan ay isang baranggay na kilala sa kalinisan. Wag na wag nyong sirain ang imaheng yon. Maganda ang relasyon ng mga letranista noon pa man sa lugar na yon kaya huwag na huwag nyong dudungisan. Maliwanag?”

Medyo madiin ang pag kakabigkas sa salitang “HUWAG”.

Ang klase namin ang nag ayos at naghanda ng rerentahang jeep para sa pupuntahan. Nakarenta kami ng Dalawang jeep. Yehey. DALAWANG JEEP!!!

**gulp. Napalunok ako at pinagpawisan ng malamig.

Lumingon ako dahan dahan sa paligid. 1..2…3…4…5…6..7..8..9………patay.

DALAWANG jeep para sa limangpu’t apat na estudyante?

Wow.

Mukang alam ko na kalalabasan.

Dahan dahan akong tumayo upang mag stretching.

Ang lahat ng studyante ay magmimistulang CONTORTIONIST sa mga panahon ng pag byahe.

**Contortion (sometimes contortionism) is an unusual form of physical display which involves the dramatic bending and flexing of the human body. Contortion is often part of acrobatics and circus acts.

Eto na. Pinalabas na kami ng room. Yung excitement na naramdaman ko kanina eh naging FEAR. Oo, mas gugustuhin ko pang sumali sa fear factor, kumain ng uod at tumalon sa 100ft na building kesa sumakay sa tila horror jeep.(at ilang Segundo nalang ay malalaman mo kung bakit..)

Jeep. Dalawang jeep. Kanya kanyang takbo sa pag pasok sa jeep. Yumuko ako para pumulot ng nahulog kong barya, Pambayad sa renta ng jeep dahil tig-15 pesos daw kaming lahat. Pag tayo ko, Puno na ang DALAWANG jeep. Take note: may mga nsa bubong at nakasabit na. Sa mga panahong yun, nagdadasal ako na ihatid man lang nila ko sa labas ng school para mag comute mag isa o kaya mag flat,mag over heat o majerbs ang driver para pareparehas kami ng kapalaran. Ang mag comute.

Pero bago pa man sagutin ng langit ang dasal ko, may malamig na boses akong narinig.

“dito sa harapan pwede pa!”

Gusto kong umiyak,maglupasay,magpa misa at magpafiesta nung narinig ko ung “pwede pa!” ngunit wala ng oras para gawin ko lahat yun. Nakasakay na ko.Sa wakas. Katabi ko ang partner ko,katabi nya ang teacher namin,at katabi ng teacher namin ang driver. San ka pa? Apat sa harapan. Nag muka man kaming “SARDINES ON WHEELS” ay nakarating naman kami sa aming destinasyon. Sa pag baba ko, medyo nagtampo lang ng onti ang kalahati ng pwet ko, ung kalhati lang daw kasi ang nakaupo.

Agad kaming pinakilala ng aming guro sa isang lalaki. Sya daw si Hepe %&@#.. Hindi ko naintindihan. Pero pamilyar ang lalaki. Hindi ko maisip kung sino,pero pamilyar sya. Agad nya kaming pinulong at sinabihan ng words of wisdom with matching kumpas ng kamay. Naghihintay na lng ako na bigyan kami ng leaflets para sa 2009 election. Ayun!D ako pwedeng magkamali. Sya ata si Prospero Pitchay.


Pinalakad na kami. With three body guards. Ung tatlo ung taga hawi ng mga Tao,Tryke,Jeep,Bus,Truck,Train,Airplane,Jet,Helicopter at Roller coaster na haharang sa daan namin.

Dumaan kami sa baranggay,makipot na daan, malawak na daan,sa highway, sa palayan, sa palaisdaan, sa ilog, sa sapa, sa dagat, sa bulubundukin, at sa EDSA. Nakalimutan kong NSTP ang dahilan kung bakit ako nandun, akala ko, alay lakad.

Pagkarating namin sa aming destinasyon, maraming nakapukaw ng aking atensyon. Bukod sa magandang ilog, at magandang tanawin may mga nakita akong mangingisda, naglalaba, mga batang nagtatalunan sa ilog, mga batang walang pantaas, mga naliligo sa poso, mga bahay na tagpi-tagpi, gulong sa bubong, matitirik at makikipot na daan. Isang bagay na nagpaalala sakin na kung mayaman ka, hindi lahat ng tao kagaya mo. Kung hindi mo na kinakailangan pang magtrabaho para magkalaman ang tyan mo, may mga tao rin na halos nagpapakamatay may makain lang sa isang araw kahit man lang isang beses. Kung nahihirapan ka ng magaral at naiisipan mong tumigil na sa pagaaral, may mga batang maagang nagtatrabaho makapag aral lang. Kung naiisipan mong magpakamatay dahil pinoproblema mo ang pagiwan sayo ng nililigawan mo, may mga taong iniwan ng asawa at magisang pinalalaki ang kanilang mga anak at patuloy na nilalabanan ang buhay. Kung nagrereklamo ka sa hotdog na niluluto ng nanay mo sa pang araw araw, may mga taong nagpapasalamat dahil may nakakain pa sila sa pang araw araw kahit asin lang o toyo ang ulam. Kung sawa ka na sa mga regalong picture frame, panyo, sabon, tuwalya, wallet at jolina notebook tuwing exchage-gift, may mga musmos na umaasang makatanggap ng kahit ano tuwing pasko.

Bago pa man kami umalis ng eskwelehan ay hinanda ko na ang sarili kong makakita ng lalaking maitim,may eye-bag,sabog ang buhok,hubad,nagkakamot ng tagaliran habang nagyoyosi,pula ang mata at sisitsitan ka para lumapit upang maki tagay,maki-hits o suminghot. In short, Adik, Durugista o May sapi. Hinanda ko narin ang mga mata kong makakita ng mga karatulang nakasabit kagaya ng “do not enter”, “personels only”, “wrong way”, “nawawala ka na boy”, “bawal umihi dito” at “please do not feed the animals”. Pero walang tumama kahit isa man lang dito sa mga naisip ko. Pagka apak namin sa lugar, mukang friendly naman lahat ng animals. Este mga tao. Kumakaway kaway pa sila sa amin, Kumakaway din naman ako. Madali ko sila napakisamahan dahil muka din naman daw akong mabait, matalino at maunawain. Pero sa puntong to, iibahin ko na ang usapan dahil imbento ko lang yun.

Binigyan na kami ng sinyales ni ma’am na pede ng magtanim. Parang isang eksena sa pelikula ang mga sumunod na pangyayari, eksena kung saan may malaking taong tosino, higanteng kumag o nagwawalang lasing ang maghahasik ng lagim. Kanya kanyang pwesto ang mga tao kung saan mag tatago habang wala pang super hero na tatalo sa nasabing kalaban. Ayun, kanya kanyang pwesto kung saan magtatanim. Bawal daw magtabi tabi dahil mag-aagawan daw sa nutrisyon,bitamina at sustanya ang mga halaman sa ilalim ng lupa. Kahit saang lugar pala dito sa mundo ay may kumpetensyang nagaganap. Sabagay kung ang gobyerno nga natin ay uhaw sa kaban ng bayan, ang halaman pa kaya hindi mauhaw sa nutrisyong kinakailangan nito?

Habang naghuhukay para maitanim na namin ng kapartner ko ang aming halaman ang iba naman ay nagiinterview ng mga residente ng lugar. Una kong naatasan ng leader namin na maginterview na lang ako dahil magaling daw akong mambola at hindi daw ako nahihiya. Pero itinanggi ko ito. Ako ay isang taong mahiyain at hindi sanay makipag usap sa ibang tao. Sa totoo lang, ayaw ko lang talaga. Mas trip kong maghukay at magtanim. Maramdaman ko man lang yung binayaran kong 200 pesos sa binili kong halaman. Samantala, Hindi inaasahang nakahukay kami ng isang sapatos. Wow. Agad tumakbo ang mga neurons sa utak ko kung bakit meron nun sa ilalim ng lupa. Dalawa lang ang naisip ko. Una, maganda kayang pataba sa lupa ang rubber,cotton,plastic at sintas kaya naisipan ng mga tao dun na ilagay ang sapatos na yun? O kaya ay may mga biktima ng landslide o dating tapunan ng mga nasalvage ang lugar na yun, at sa mga oras na yun, sapatos pa lang ang nakukuha namin sa labi ng mga bangkay. Inisawalang bahala ko na lamang ang haka hakang ito para hindi matakot ang partner ko. Medyo matatakutin kasi sya. Sa aming pag huhukay, tumambad sa amin ang pangalawang misteryosong bagay. MEDYAS. Lalong nagtibay ang pangalawang teorya ko. Bago pa ko makakita ng kuko, daliri o ulo ng tao, pinatigil ko sya sa paghuhukay,medyo sapat na ang lalim ng nahukay namin para sa itatanim naming halaman. Hindi na namin pinatagal. Agad naming itinanim ang halaman namin at diniligan. Umalis na din kami sa aming pwesto at hindi na namin hinintay na may humawak sa paa namin at kainin kami ng lupa.

Binigyan kami ng pagkakataon ni ma’am na makipagkwentuhan sa mga batang naroroon. Pero hindi kami nakipag kwentuhan. Ginamit namin ang mga nalalabing oras para magpicture taking para may maipagyabang sa mga absent naming classmate at mailagay sa friendster.

Pauwi na kami. January na daw ulit kami babalik sa nasabing lugar. Bago umalis ay dinasalan ko muna ang aming halaman na siya na muna ang bahala sa sarili nya. Binigyan ko ng paalala na kaylangan nyang diligan ang sarili nya habang wala kami at magjogging para maarawan tuwing umaga,pero hanggang 10am lang dahil nakakacancer na sa balat ang sikat ng araw pag 10:01 na. Habang naglalakad, gusto kong umiyak dahil aminado kong nasulit ko ang araw na yun. Isang araw na nagpaisip sakin na madaming bagay sa mundo ang hindi ko pa alam. Madaming dahilan ang isang bagay kung bakit ito nagyayari. Hindi porket mahirap ka, wala ka ng pakinabang. Hindi porket naghihirap ka, habang buhay ka na maghihirap. Naisip ko lang din, kung walang mahirap at naghihirap at lahat ng tao ay mayaman, magiging kumplikado ang lahat. May mga jeepney driver pa kaya na mghahatid sa atin kung madami na silang pera?May mag aani pa ba ng bigas,prutas,gulay kung my pera na sila at hindi na kinakailangan pang magtrabaho?May mga doktor pa kaya?O simpleng may mga magaaral pa kaya ng medisina o iba pang larangan?Bakit ba tyo nag aaral?Para magktrabaho?Bakit tayo nagtatrabaho?Para magkapera!Eh paano kung my pera na lahat? Wala ng tindahang magbebenta, wala ng police ang manghuhuli dahil wala na siyang huhulihin, wala ng magtatrabaho sa bangko dahil wala ng bangko, wala ng magtatrabaho. Higit sa lahat, wala ng batang magaaral. Sa madaling salita, wala ng kwenta ang buhay. Mas gugustuhin ko na lang siguro maging isang langgam na pilit nagtatrabaho may makain lang kung ganon ang mangyayari sa mundo.

Sa araw na ito. madami akong natutunan. Ilan na dito ang:
-ang mundo ay umiikot sa pera.
-hindi lang ikaw ang nagmamay-ari ng ganyang muka.maraming tao ang may kamuka.kagaya ni Prospero Pitchay.
-may sapatos sa ilalim ng lupa.
-may medyas sa ilalim ng lupa.
-may batang hubo.
-may batang mahiyain.
-may batang makapal ang muka.
-may batang mukang matanda.
-masayang magtanim pero masakit sa likod.
-may isda sa ilog.
-lumalangoy ang isda.
-may taong mukang isda.
-walang isdang mukang tao.
-totoo ang adik.at nabubuhay sila sa mga panahong ito.maaring kabilang ka sa kanila.
-pedeng maligo sa poso.

At sa aming paguwi.Bitbit ko ang mga aral na ito na hindi ko malilimutan. Naisip ko lang bakit hindi natin subukang makontento?Hindi ka ba nagtataka kung bakit may lamok,langaw,surot,ipis,daga,tungaw,pigsa,kulani,balakubak,garapata,tigyawat,banil, anay at bagoong?Bakit ba kelangang may ipis kung wala naman tong ginagawa kundi manakot..(ng tulad ko..)Bakit ba may surot??Masyado na bang madami ang pwet sa mundo pra kagatin nya ito?Bakit may mga langaw na wala naman ding ginagawa kundi lumanghap ng basura at ng may putok?Pero naicp mo rin ba na patuloy silang lumalaban para mabuhay?Kasi kuntento na sila sa buhay na ipinagpaloob sa kanila ng panginoon..